Αντιγράφω το άρθρο της Τασούλας Καραϊσκάκη στην Καθημερινή
Σκίτσο: Από την εικονογράφηση του σκιτσογράφου Σπύρου Ορνεράκη στην ερεύνα «Η ζωή των μεταναστών στην Ελλάδα» της Ήρας Εμκε - Πουλοπούλου, Τρίτη 13 Οκτωβρίου 2009. ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΑΠΕ-ΜΠΕ/STR
Όλο και πιο συχνά, στις γεμάτες ανησυχία συζητήσεις για το μέλλον της Ελλάδας εκφράζεται το ενδεχόμενο ενός μεγάλου κύματος φυγής νέων στο εξωτερικό· επιβεβαίωσης του σκοτεινότερου «σεναρίου», να εγκαταλείψουν την παραπαίουσα χώρα οι ικανοί, οι γνώστες, οι πρόθυμοι, οι πεισματάρηδες, όσοι δεν θα θέλουν να εκλάβουν ως τύχη την εξεύρεση μιας κακοπληρωμένης θέσης εργασίας, χωρίς αναγνώριση και προοπτικές. Με τον ιδιωτικό τομέα να μην μπορεί να απορροφήσει άλλους σταθερά απασχολούμενους, με την πόρτα του Δημοσίου πλέον ερμητικά κλειστή, με το βιοτικό επίπεδο να φθίνει, φαντάζουν αναμενόμενες οι εξαγωγές όχι προϊόντων και υπηρεσιών, αλλά επιστημόνων, επαγγελματικών - προικισμένων.
Δεν θα είναι μια μετανάστευση από την απόγνωση που γεννά η απόλυτη φτώχεια, αλλά από την απογοήτευση που δημιουργεί η ανικανότητα της χώρας να ανταποκριθεί στις προσδοκίες των νέων, από την αίσθηση του αποκλεισμού, τον φόβο της ανεργίας, την επισφαλή εργασία, τον μετεωρισμό στο τυφλό άγχος, την ανώμαλη προσγείωση σε έναν χώρο χωρίς συντεταγμένες... Η επιστημονική τεχνολογική πνευματική «αφρόκρεμα» είναι που θα κάνει τη μετανάστευση συνώνυμο της απελευθέρωσης. Ομως πού, στη γερασμένη Ευρώπη του 22% άνεργων νέων (44,5% στην Ισπανία, 25,2% στην Ελλάδα); Εξι εκατομμύρια είναι οι άνεργοι 15-24 ετών στην Ε.Ε. (3,5 στην Ευρωζώνη), ενώ το σύνολο των ανέργων αγγίζει τα 28 εκατ.
Οταν προ καιρού η Κομισιόν προσέφερε σε 50 νέους Ευρωπαίους μια πρώτη εργασία στο εξωτερικό, υπεβλήθησαν πάραυτα 8.000 αιτήσεις. Εκατομμύρια επισκέπτες τον τελευταίο μήνα είχε το EURES (ευρωπαϊκή πύλη για την επαγγελματική κινητικότητα). Παρά ταύτα η κινητικότητα εργαζομένων εντός Ε.Ε. παραμένει χαμηλή. Μόνο το 2% του ευρωπαϊκού εργατικού δυναμικού δουλεύει σε άλλο κράτος από τη χώρα καταγωγής. Μεγαλύτερα εμπόδια, η γλώσσα και οι περιορισμένες θέσεις εργασίας. Είναι γεγονός πάντως (ευρωβαρόμετρο) ότι από εκείνους που αναζήτησαν εργασία σε άλλη χώρα προσελήφθη μέσα σε 12 μήνες το 59%, έναντι του 33% όσων αναζήτησαν και βρήκαν εργασία στην πατρίδα τους. Ιδιαίτερα στην Ελλάδα, μια χώρα εχθρική για την άσκηση επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, η σύνδεση εκπαίδευσης και απασχόλησης έχει αποδυναμωθεί και οι σπουδές, μια πανάκριβη οικογενειακή υπόθεση, οδηγούν συχνά στην υποαπασχόληση και τις προσωρινές συμβάσεις εργασίας.
Πουθενά βεβαίως δεν είναι ρόδινα. Παρά τη διά βίου μάθηση, παντού, η μερική απασχόληση διογκώνεται σε βάρος της πλήρους, η κατάρτιση δεν μείωσε τους ανέργους, η ελαστικοποίηση των σχέσεων δεν έφερε την εργασιακή άνοιξη. Η διεύρυνση των υπερεθνικών οργανισμών, η απελευθέρωση του εμπορίου, η αποπροσωποποίηση και υποβάθμιση της εργασίας, άλλαξαν δραστικά τους όρους του «παιχνιδιού» σε βάρος των εργαζομένων. Αποδυνάμωσαν τα παλιά υποστηρικτικά δίκτυα (συγγενείς, φίλοι), έκαναν εξαιρετικά δύσκολη τη δημιουργία της κοινωνικής ταυτότητας των νέων· τη συντήρηση του ονείρου και της πίστης στο αύριο, ότι οι καλύτερες μέρες είναι εμπρός, ότι ο παράδεισος βρίσκεται και στη χώρα τους.
Πρέπει να βρεθούν από τους ιθύνοντες οι τρόποι να μη σπάσουν οι εθνικοί δεσμοί, να βρεθούν οι λόγοι για τους οποίους οι νέοι δεν θα μεταναστεύσουν. Η εξαγωγή έμψυχου «κεφαλαίου» θα αποτελούσε τη χαριστική βολή.
Όλο και συχνότερα εισπράττω από τους μαθητές μου αυτό το πνιγηρό αίσθημα απαισιοδοξίας όταν συζητούμε τις μορφωτικές και επαγγελματικές προοπτικές τους. Τι να σπουδάσουν; Με ποια προοπτική επαγγελματικής αποκατάστασης, ασφάλειας, ανταπόδοσης, αξιοκρατίας; Είναι γενικευμένο το φαινόμενο και νομίζω βαίνει επιδεινούμενο. Και στα παιδιά μου ακόμα δε γνωρίζω τι να συμβουλέψω. Ίσως επιστρέφουμε στις δεκαετίες του ’50. Ίσως πράγματι η μετανάστευση αποδειχθεί τελικά όχι σωτήρια αλλά μια πιο αξιοπρεπής διέξοδος.
Τι να συμβουλέψεις τόσους νέους ανθρώπους με προσόντα που σε άλλες εποχές θα ήταν δακτυλοδεικτούμενες εξαιρέσεις και που σήμερα αγωνιούν για μια ασφαλή θέση, με ελάχιστες αποδοχές και επαγγελματικό κλίμα που καθηλώνει κάθε δημιουργική πνοή, μέσα σε δομές που ελάχιστα μπορούν να μεταβληθούν; Έκαναν το «λάθος» να θέλουν να ζήσουν και να προσφέρουν τις γνώσεις και τις ικανότητές τους στον τόπο τους ... Είναι οι «αδιόρθωτοι» εκείνοι που νομίζουν ότι ζουν στη δεκαετία του ‘70-’80 και που ελπίζουν πως, αν αγωνιστούν, θα συνεχίσουν να ζουν τουλάχιστον όμοια με τις προηγούμενες γενιές. Πόσο γρήγορα οι ελπίδες γίνονται φρούδες… Παλιότερα προβάλαμε στις συζητήσεις μας ότι μπορεί «έξω να ζουν πιο πλούσια, αλλά εδώ απολαμβάνουμε πιο ανθρώπινη ζωή, πιο ήπιους ρυθμούς, κερδίζαμε στην ουσία της καθημερινότητας». Σήμερα πολύ δύσκολα μπορούμε να ισχυριστούμε το ίδιο.
Στο παρελθόν το «να φύγω έξω» φάνταζε ως λύση σωτηρίας επιβίωσης για ανθρώπους χαμηλής ή και ανύπαρκτης επαγγελματικής εξειδίκευσης. Σήμερα έχει άλλα ποιοτικά χαρακτηριστικά και προβληματίζει τους πιο μορφωμένους, τους πιο καταρτισμένους, τους πιο, αν θέλετε, φιλόδοξους. Εκείνους που δε θέλουν να «σπαταλήσουν» τις προσπάθειές τους για μισθό λίγων ευρώ, σε εργασιακή προσφορά χαμηλής ανταποδοτικότητας (όχι μόνο χρηματικής).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου