Πολυτροπικότητα - διαθεματικότητα στη Λογοτεχνία (Σ. Μυριβήλης - Ε.Μ. Ρεμάρκ)

Έντονα αντιπολεμικό χαρακτήρα έχει το έργο του Στρ. Μυριβήλη "Η ζωή εν τάφω".
Χαρακτηριστικότατο το απόσπασμα "Μυστική παπαρούνα" που επεξεργαζόμαστε στη Β΄Λυκείου.

Ο Α΄Παγκόσμιος πόλεμος (γνωστός και ως "πόλεμος των χαρακωμάτων") ήταν - όπως κάθε πόλεμος άλλωστε - φρικτός για όλες τις πλευρές.

Χαρακτηριστικό το "Ουδέν Νεώτερον από το Δυτικόν Μέτωπον" του Γερμανού Έριχ Μαρία Ρεμάρκ, απ' όπου και τα δύο χαρακτηριστικά αποσπάσματα:

-->

"Είμαι νέος, μόλις έκλεισα τα 20⋅ από τη ζωή δεν ξέρω παρά μόνο την απελπισία, το θάνατο, το φόβο και μια αλυσίδα από ανόητες επιπολαιότητες, πάνω από μια άβυσσο πόνων και θλίψεων. Βλέπω τους λαούς να ορμούν σε άλλους λαούς, να σκοτώνονται, χωρίς ούτε κι εκείνοι να ξέρουν το γιατί, υπακούοντας σ’ αυτούς που τους στέλνουν, χωρίς συναίσθηση του κινδύνου ή της ευθύνης τους.

Βλέπω πως οι δυναμικότεροι εγκέφαλοι του κόσμου εφευρίσκουν όπλα για να γίνονται όλ’ αυτά μ’ έναν τρόπο ακόμα πιο ραφιναρισμένο και να διαρκούν όσο γίνεται περισσότερο. Κι όλοι οι συνομήλικοί μου εδώ, στην αντικρινή παράταξη, σ’ ολόκληρο τον κόσμο το βλέπουν όπως εγώ. Αυτή είναι η ζωή της γενιάς μου και η δική μας. Τι θα κάνουν άραγε οι πατεράδες μας αν μια μέρα σηκωθούμε και παρουσιαστούμε μπροστά τους για να τους ζητήσουμε λογαριασμό; Τι περιμένουν από μας όταν μια μέρα τελειώσει ο πόλεμος; Χρόνια ολόκληρα σκοτώναμε μόνο. Αυτό ήταν το πρώτο μας επάγγελμα στη ζωή. Για μας η επιστήμη της ζωής περιορίζεται στο θάνατο. Τι θα συμβεί ύστερα; Και τι θ’ απογίνουμε εμείς;"

Έριχ Μαρία Ρεμάρκ, Ουδέν νεώτερον από το δυτικό μέτωπο. Μετάφραση: Στέλλα Βουρδουμπά.

Χαρακτηριστικό το video:

                                  
«Έχουμε χάσει κάθε αίσθημα ανθρωπισμού και αλληλεγγύης. Μόλις κατορθώνουμε να αναγνωρίσει ο ένας τον άλλο, όταν η εικόνα του ενός πέσει μπροστά στα μάτια μας, που είναι μάτια κυνηγημένου ζώου. Είμαστε αναίσθητοι νεκροί, οι οποίοι με ένα στρατήγημα ή κάποια επικίνδυνη μαγεία γινήκαμε και πάλι ικανοί να τρέχουμε και να σκοτώνουμε […]

Έχουμε γίνει επικίνδυνα ζώα, δεν πολεμούμε αμυνόμαστε εναντίον της καταστροφής. Δε ρίχνουμε τις χειροβομβίδες μας πάνω σε ανθρώπινα πλάσματα, γιατί τη στιγμή εκείνη δε νιώθουμε παρά ένα πράγμα: ότι ο θάνατος βρίσκεται εκεί σ’ αυτούς να μας αρπάξει κάτω από αυτά τα χέρια και κάτω απ’ αυτά τα κράνη. Είναι η πρώτη φορά έπειτα από τρεις μέρες που μπορούμε ν’ αμυνθούμε εναντίον του. Η αγριότητας και το πάθος που μας εμψυχώνει μοιάζουν με τρέλα. Μπορούμε να καταστρέψουμε και να σκοτώσουμε για να σωθούμε … για να σωθούμε και να εκδικηθούμε».

Έριχ Μαρία Ρεμάρκ: «Ουδέν Νεώτερον από το Δυτικό Μέτωπο»

Το παρακάτω video είναι από την τελευταία σκηνή της ταινίας «Ουδέν Νεώτερον από το Δυτικό Μέτωπο» του 1979:

Η εργασία που δόθηκε στους μαθητές μου ήταν:

- Να αποδώσετε τα στοιχεία της ζωής των στρατιωτών όπως αποδίδονται στα αποσπάσματα του Μυριβήλη και του Ρεμάρκ και των video.
- Ποιες αναλογίες εντοπίζετε στην αντίδραση του Αντ. Κωστούλα μετά την ανακάλυψη της παπαρούνας και εκείνη του στρατιώτη στην τελευταία σκηνή της ταινίας; Ποιο είναι το μήνυμα που καθένα από τα δύο έργα παράγουν;

Περισσότερα για την ταινία του 1930 "Ουδέν νεώτερον από το δυτικό μέτωπο" από τη Βικιπαίδεια